ΤΟΠΙΚΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΔΙΑΚΛΑΔΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
(Από σχετική εισήγηση σε συνάντηση εκπαιδευτικών
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην Πρέβεζα.
1. Σύντομη γενική τοποθέτηση του ζητήματος
Ξέρουμε πως εδώ και μερικά χρόνια η ιδέα μιας αποκεντρωμένης, συμμετοχικής και ημιαυτόνομης λειτουργίας του σχολείου κερδίζει παντού έδαφος και μάλιστα στις χώρες όπου ο συγκεντρωτισμός έχει μεγάλη παράδοση. Από την άλλη, βέβαια, μεριά, σε χώρες με αποκεντρωμένη λειτουργία του σχολείου, προβάλλεται από ορισμένες κοινωνικές δυνάμεις το συγκεντρωτικό και ομοιομορφικό πρότυπο.
Οι υπέρμαχοι του αποκεντρωτικού συστήματος υποστηρίζουν ότι αυτό "επιτρέπει σε περισσότερο κόσμο να συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων. Η συμμετοχή οδηγεί
α) σε αναλυτικά προγράμματα που είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες της τοπικής κοινότητας,
β) στη μεγαλύτερη επαγγελματική υπευθυνότητα των διδασκόντων,
γ) στη σιγουριά των σπουδαστών ότι έχουν λόγο στην εκπαίδευσή τους."
Εξάλλου στο ελληνικό κοινωνικό πλάισιο, όπου έχει από χρόνια καταγραφεί και καταγγελθεί
- η ομοιομορφία και ο συγκεντρωτισμός του εκπαιδευτικού συστήματος,
- η αδυναμία σωστής λειτουργίας ορισμένων μαθημάτων (όπως η γεωγραφία και οι κοινωνικές επιστήμες),
- η απομάκρυνση των μαθητών από τις υγιείς μαθησιακές διαδικασίες του δημόσιου σχολείου (άλλοτε με τον αυταρχισμό και σήμερα με την επ' αμοιβή παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών: οικοδιδασκαλία - φροντιστήρια),
είναι πιθανό ότι η εκπόνηση και η αξιολόγηση μερικών προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας στην περιφέρεια και μάλιστα ακόμα και στο ίδιο το σχολείο, παρουσιάζουν μερικά πλεονεκτήμα που θα οδηγούσαν σε μια εναλλακτική μεταρρυθμιστική πορεία: "Δεν θα τίθεται πια ζήτημα εξετάσεων επινοημένων σύμφωνα με διεθνή κριτήρια και μοντέλα, που δεν έχουν σχέση με τις τοπικές ανάγκες. Καθένας θα κρίνεται όχι με τις καθιερωμένες κλασικές δοκιμασίες, αλλά ανάλογα με τη σπουδαιότητα της συμβολής του στην υπηρεσία της κοινότητας." (Από το βιβλίο του Roger Garaunty "Για ένα διάλογο των Πολιτισμών").
Φυσικά, η αποκέντρωση μαθημάτων όπως η γεωγραφία και οι κοινωνικές επιστήμες δε σημαίνει υποχρεωτικά να κλείσουμε όλη τη γεωγνωσία και την κοινωνιογνωσία στα στενά όρια ενός νομού της Ελλάδας ή μιας μικρής ελληνικής πόλης ή μιας αθηναϊκής συνοικίας. Σημαίνει αντίθετα να οργανωθεί μέσα από τη γεωγραφική και κοινωνική προβληματική ενός συγκεκριμένου τόπου, ένα σύνολο πληροφοριών και γνώσεων που διαφορετικά θα έμενε χωρίς συνοχή και χρησιμότητα. Εξάλλου, για να κατανοήσουμε τη γεωγραφική, τη περιβαλλοντική και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και αλλαγή ενός τόπου πρέπει να τον συσχετίσουμε με μεγάλα εθνικά και παγκόσμια σύνολα χώρου.
’Οπως υποστηρίζει ο Massimo Quaini "Οι κοινωνικές δυνάμεις είναι αρθρωμένες σε επίπεδα και κλίμακες χώρου όλο και χαμηλότερα (περιφερειακά συμβούλια, συνοικιακά συμβούλια κ.λπ.), ενώ οι οικονομικές δυνάμεις που ελέγχουν την αγορά εργασίας και τους άλλους παράγοντες της παραγωγής (π.χ. οι πολυεθνικές) ενεργούν όλο και περισσότερο σε πιο μεγάλες κλίμακες".
Μέσα στο ίδιο πνεύμα, ο Yves Lacoste συναρθρώνει το τοπικό με το παγκόσμιο με τον εξής τρόπο: "Για να βοηθηθούν οι πολίτες, εκεί όπου ζουν να συνειδητοποιήσουν τις θεμελιακές αιτίες που καθορίζουν την επιδείνωση των αντινομιών που εκδηλώνονται σ'αυτούς άμεσα, πρέπει να γίνει πρώτα η ανάλυση με τρόπο συγκεκριμένο και ακριβή αυτών των αντινομιών έτσι όπως εκδηλώνονται σε τοπικό επίπεδο, στους τόπους δουλειάς και καθημερινής ζωής, λαμβάνοντας υπόψη τις οικολογικές συνθήκες που συχνά αποτελούν ένα παράγοντα επιδείνωσης. Στη συνέχεια είναι δυνατό να δειχθεί με ακρίβεια με ποιο τρόπο οι τοπικές αντινομίες - αν δεν αποτελούν εξαιρέσεις - απορρέουν από μια περιοχική αντινομιακή κατάσταση [...] η οποία με τη σειρά της εντάσσεται σε μια γενικότερη εθνική, διεθνή ή παγκόσμια κρίση".
Μια αποκεντρωμένη, συμμετοχική και τοπική προσπάθεια ουσιαστικοποίησης μερικών σχολικών αντικειμένων (όπως για παράδειγμα η γεωγραφία) θα οδηγήσει και στην αναμόρφωση της σχολικής Ιστορίας. Ο ιδεοκρατικός και πολυκεντρικός ιστορισμός του σχολείου (Αίγυπτος, Αθήνα, Ρώμη,...) θα μπορέσει να αντικατασταθεί από "το σύμπλεγμα των υπαρξιακών και κοινωνικών εμπειριών του εργαζόμενου λαού που παράγει και μετατρέπει σε πλούτο για όλους το αποτέλεσμα του μόχθου του και που μάχεται πολυμέτωπα για έναν καλύτερο κόσμο [...]" 'Ετσι, η Ιστορία από καταπιεστικό ιδεολόγημα του κυρίαρχου κοινωνικού συγκροτήματος θα μπορέσει να γίνει μια συγκεκριμένη και ουσιαστική εξιστόρηση του παρελθόντος κάθε τόπου, όπου και θα παράγεται και θα διδάσκεται.
Οι De Mauro και Lodi, στους οποίους ανήκει το προηγούμενο παράθεμα, αντλώντας την προβληματική τους από την ιταλική πραγματικότητα, (όπου η έκταση του φαινομένου της αντιπαράθεσης μεταξύ γλώσσας και διαλέκτων είναι μεγάλη), συνεχίζουν την υποστήριξη του τοπικού σχολικού προγράμματος προβάλλοντας και την τοπική διάλεκτο ως απαραίτητο στοιχείο για τη διδασκαλία και την κατανόηση του κόσμου: "Μαθαίνοντας τη διάλεκτο σημαίνει πως κατακτούμε το όργανο για να κατανοήσουμε τον κόσμο από τον οποίον ήρθαμε και για να εντάξουμε τα γεγονότα της ιδιαίτερης ιστορίας του τόπου μας στο πιο πλατύ πλαίσιο της εθνικής και (παγκόσμιας) ιστορίας". Μεταφέροντας στη δική μας, την ελληνική, γλωσσική πραγματικότητα θα μπορούσαμε να επισημάνουμε την περιφρονητική εκ μέρους του σχολείου και του κράτους στάση απέναντι στα τοπικά ιδιώματα, που κληροδοτήθηκε από την εποχή της κυριαρχίας της καθαρέυουσας. Το τοπικό σχολικό πρόγραμμα θα μπορούσε, σε σχέση με τα περιφρονημένα τοπικά ιδιώματα, να προβάλει την ορθότητά τους από πλευράς γενικής και συγκριτικής γλωσσολογίας. Και μάλιστα, οι κατά τόπους φωνητικές, μορφολογικές και συντακτικές ιδιοτυπίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη διδασκαλία της κοινής νεοελληνικής και της διδασκόμενης ξένης γλώσσας.
Δίνουμε πιο κάτω, συνοπτικά, τους σκοπούς, το θεματολόγιο και τους τίτλους των διαδικασιών διδασκαλίας/μαθητείας ενος πιθανού τοπικού σχολικού προγράμματος.
2. Σκοποί ενός τοπικού σχολικού προγράμματος (Παραδείγματα)
- Να εμπλουτισθούν τα σημερινά σχολικά μαθήματα με στοιχεία από τη ζωή και την ιστορία της περιφέρειας
- Να οργανωθούν αυτόνομες ενότητες διδασκαλίας και μαθητείας με θέματα από την περιφέρεια και μάλιστα μέσα από ιδιαίτερες διαδικασίες έρευνας και παραγωγής διδακτικού υλικού
- Να αξιοποιηθούν οι τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις ενισχυόμενες προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση της παραγωγής διδακτικού υλικού.
3. Θέματα ενός τοπικού σχολικού προγράμματος (Παραδείγματα)
- Φυσική γεωγραφία της περιοχής
- Ιδιαίτερα γεωφυσικά προβλήματα. Φυσικές καταστροφές.
- Οικονομική γεωγραφία (Π.χ. Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα).
- Γεωπολιτική σημασία της περιοχής.
- Πολεοδομικά ζητήματα της Πόλης (Π.χ. Η Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση).
- Ιστορία της περιοχής. Ιστορία κτισμάτων. Ιστορία ενεργειακών έργων, εργοστασίων, μεγάλων έργων (π.χ. λιμανιών, γεφυριών κ.λπ.).
- Εθνογραφικά και λαογραφικά. Σχέση με την ιστορία και την οικονομία της περιοχής.
- Γλώσσες και διάλεκτοι. Τα ξένα ιδιώματα.Γλωσσογεωγραφία.
- Θρησκείες - ιστορική μελέτη. Τεμένη και λατρευτικές πρακτικές.
4. Τίτλοι μαθημάτων, διαδικασιών έρευνας, μαθητείας, διδασκαλίας και παραγωγής διδακτικού υλικού
(Δίνονται εδώ οι αντίστοιχοι τίτλοι όπως προτάθηκαν στην εκπαιδευτική συνάντηση της Πρέβεζας).
- Σεμινάριο γεωλογίας για τους εκπαιδευτικούς από το τμήμα ΙΓΜΕ και ΔΕΠ.
- Ιχθυολογικά και αλιευτικά προβλήματα του Αμβρακικού.
- Χάραξη ενός ποδηλατόδρομου στην πόλη μας.
- Οι Εβραίοι στην Πρέβεζα.
- Βλάχικη γραμματική και γλώσσα.
- Η πρεβεζιάνικη διάλεκτος στα πλαίσια της γενικής και συγκριτικής γλωσσολογίας.
- Η γέφυρα Πρέβεζας-Ακτίου είναι νατοϊκό σχέδιο;
- Γύρισμα ενός προγράμματος video: Ο Καρυωτάκης στην Πρέβεζα.
- Ανέβασμα ενός πρεβεζιάνικου θεατρικού έργου: Το Ζάλογγο.
- Σύνταξη και μετάφραση ενός πρωτότυπου τουριστικού πληροφοριακού φυλλαδίου.
- ’Eκθεση του πρεβεζιάνικου Τύπου με επιλογή ενός ειδικού θέματος.
- Οι σεισμοί στην Πρέβεζα.
- Διαγωνισμός τοπωνυμίας και οδωνυμίας.
- Η πρεβεζιάνικη ανθρωπωνυμία.
- Η μεταπολεμική κοινωνικο-οικονομική αλλαγή στην Πρέβεζα.
This page hosted by 
Get your own Free Home Page