Η χρονική στιγμή κατά την οποία σήμερα γίνεται η συζήτηση αυτή για τη σχολική γεωγραφία δεν μας υποχρεώνει να χάνουμε μια συγχρονική μόνο περιγραφή των δεδομένων του μαθήματος αυτού. Η σημερινή εξέταση αποτελεί ταυτόχρονα μια ευκαιρία να δούμε σε κάποια διαχρονική θεώρηση και προοπτική την κατάσταση της σχολικής γεωγραφίας.
[Πώς αντιλαμβάνεται το εκπαιδευτικό μας σύστημα τον έλληνα πολίτη του 2000; Και ακόμα περισσότερο: Θα φαντάζεται ο έλληνας πολίτης του 2000 (και σημερινός μαθητής) τη γη τόσο "στρογγυλή" και "απαραμόρφωτη", όσο τη θέλει το σκίτσο του συμπαθούς σκιτσογράφου Σπ. Ορνεράκη; Μια καλή σχολική γεωγραφία μπορεί να συμβάλει στο να δουν οι έλληνες μαθητές σωστότερα την παγκόσμια και εθνική πραγματικότητα. (Στο σχέδιο έγινε μοντάζ με μια έγχρωμη υδρόγειο. Ζητούμε συγγνώμη από τον καλλιτέχνη.)]
Πραγματικά, αφού όλα τα σημερινά δεδομένα που συνθέτουν το τοπίο της σχολικής γεωγραφίας (προγράμματα, βιβλία, διαδικασίες αξιολόγησης) θεμελιώθηκαν κατά τη διάρκεια ενός αρκετά μεγάλου χρονικού διαστήματος, που άρχισε το 1975, μια παρουσίαση-στιγμιότυπο θα ήταν παραπειστική.
Και δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος για τον οποίο επιβάλλεται η διαχρονική προσέγγιση. Η σημερινή χρονική φάση συμπίπτει με το τέλος μιας εικοσαετούς κοινωνικο-εκπαιδευτικής περιόδου, που έχει αφετηρία της τα μείζονα εθνικά πολιτικά γεγονότα που ονομάσαμε μεταπολίτευση.
Με τη μεταπολίτευση κατοχυρώθηκαν στη χώρα μας οι δημοκρατικοί θεσμοί, συρρικνώθηκαν και απομονώθηκαν αντιδημοκρατικά στοιχεία και προωθήθηκε ο εκδημοκρατισμός χώρων της δημόσιας ζωής που λίγο πριν αποτελούσαν φέουδο ορισμένων κοινωνικών ομάδων. Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής προωθήθηκε μια σημαντική γλωσσοεκπαιδευτική μεταρρύθμιση που άγγιξε όλες τις δομές και λειτουργίες του σχολείου.
Είναι γι' αυτό πολλαπλά λυπηρό το γεγονός ότι, σ' αυτή τη μεταπολιτευτική και μεταρρυθμιστική περίοδο, το μάθημα της γεωγραφίας συρρικνώθηκε στο μεγαλύτερο βαθμό (4 ώρες αντί για 8, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) και απομονώθηκε από τις υπόλοιπες σχολικές πρακτικές ( εξαιρούμενο αυτό μόνο από τις διαδικασίες εισαγωγής στα ΑΕΙ/ΤΕΙ) σαν να αποτελούσε μιαρό κατάλοιπο του παρελθόντος!...
Ακόμα περισσότερο, δεν ενθαρρύνεται μια αντιγραφειοκρατική αντιμετώπιση της επεξεργασίας π.χ. τοπικών σχολικών προγραμμάτων με μάθημα-πιλότο την τοπική γεωγραφία (στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο ή/και το Λύκειο). Αντίθετα, μικρές ομάδες (φιλότιμων, πάντως, εκπαιδευτικών ) αναλαμβάνουν την κεντρική, αποκλειστική και παγκόσμια γεωγραφική καθοδήγηση των μαθητικών μαζών γράφοντας βιβλία που θα παραχθούν και θα αναπαραχθούν κατά χιλιάδες και εκατομμύρια αντίτυπα, για πέντε, δέκα, είκοσι χρόνια... Ενώ ταυτόχρονα πολυάριθμοι εκπαιδευτικοί, στα σχολεία και τις αίθουσες, εκφράζουν ένα συναίσθημα ανεκπλήρωτου καθήκοντος με τη μονόωρη εβδομαδιαία διδασκαλία που τους επιβάλλεται ή τα πολλά "κρατίδια" της Αφρικής που πρέπει να διδάξουν.
Αυτή η εκπαιδευτική εκπαίδευση στη χώρα μας πρέπει οπωσδήποτε να καταγγελθεί. Να καταγγελθεί σαν μια κοινωνικο-εκπαιδευτική εκτροπή. Μια κοινωνικο-εκπαιδευτική εκτροπή που συντηρεί όλα τα αυταρχικά στοιχεία της παλιότερης κοινωνικο-εκπαιδευτικής μας δομής και τα συσσωρεύει στο μάθημα της γεωγραφίας. Και καταγγέλλοντας αυτή την εκτροπή θα πρέπει να ζητηθεί η άμεση αποκατάσταση της γεωγραφικής εκπαίδευσης στο Γυμνάσιο, και η επέκτασή της στο Λύκειο και στο χώρο προπαρασκευής για τα ΑΕΙ. Τίποτε άλλο δεν μπορεί να θεωρηθεί σήμερα πιο ρεαλιστικό και προσγειωμένο από την ... ουτοπική διεκδίκηση να έχουμε έως το 2000 τη γεωγραφία μάθημα σαν τα άλλα.
(*) ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο αποτελεί τοποθέτηση για την εισήγηση με τίτλο "Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Στίξτε εδώ (Click!) αν σας ενδιαφέρει το κείμενο της εισήγησης
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ"
